1977 : OD017786_CD0993_nuig0993_16c1

Lá breá earaig earraigh a bhí aun. ann. Do bhí an ghrian go hárd hard sa spéir. Do bhí an ghíre geimhreadh mithe imithe agus bhí áthas ar gach éinne. Do bhí an feirmeoir sa ghort, a ag tarrac tarraingt amach a chuid leasaithe agus é a chuíneamh chuimhneamh air ar a chuid cuireadóireacht curadóireacht i gcóir an earaig. earraigh. Do bhí na héanlaithe sa choíl, choill, ag déanamh a gcuid nide, a ag bailiú slat agus cipíní. Agu Agus do bhí áthas orthu agu agus do bhíodar a ag cuíneamh cuimhneamh ar a gcuid clainne, i gcóir an aum am a bhí le teacht, agus go mbeidís a ag breith na n-obh n-uibheacha agus go raibh súil acu go dtucach dtiocfadh bliain bhreá chuin chun a gcuid clainne a thógaint. thógáil. Do bhí cuid dos de na héanlaithe a ag cantain canadh ar bharra na, ar bharra na gcraebh: gcraobh: An smól an lón lon agus a an chéirseach, ach do bhí aen, bhí aen aon éan amháin sa choíl, choill, go raibh brón air, b’in ba sin é an Dónal Dónall Dubh. Do bhí a cheaun cheann fé faoi ina chlúd chlúid aige agus é a ag sile sileadh na ndeor go faíoch. Ach dúisíoch dúisíodh é mar do tháinig an sionnach glic, an sionnach rua féna faoina bhun, agus é suite ar bhun eireabail eireabaill agus do lauir labhair sé leis go cneasta. 'Tá brón orm a dhriotháir' dheartháir' a dúirt sé, ‘go gcím bhfeicim tu thú fé faoi bhrón. An neosfá inseofá dhom' adúirt dúirt sé 'ca 'cad tá a ag déanamh tinnis duit?' 'Tá,' adúirt dúirt sé, 'an t-aes. t-aos. An rud a thucaig thiocfaidh ar gach n-aen n-aon agus a thucaig thiocfaidh ortsa leis. Ach ó thánn tá tú aun,' ann,' arsa é héin, féin, 'chó 'chomh rúnach, oiriúnach, an dtúrfá dtabharfá cuire cuireadh do éanlaithe na cruinne, d'éanlaithe na, na coille sa chruinne. Theastóch Theastódh uam uaim caintiú leóthu, leo, mar níl i in ndaun, ann, níl sé i in ndaun ann dom déanamh dom héin féin níos mó. Ní Níor thúisce ráite é ná an sionnach mithe imithe agus é tacaithe tagtha agus éanlaithe na coille go léir lena chois. Chuir sé scéal féna faoina gcóir, gcomhair, agu agus dúirt sé leóthu leo go raibh an t-aes t-aos tacaithe tagtha air agus ná nach raibh sé ag iarraig iarraidh faic orthu ach aen aon rud amháin: 'dá ndéanhach ndéanfadh sibh uanaíocht uainíocht air ar a chéile,' adúirt dúirt sé, 'agus eh, dá ndéanhach ndéanfadh sibh úr_ uanaíocht uainíocht air ar a chéile,' adúirt dúirt sé, 'agus blúire bíg bia a thúirt thabhairt chúm, ceaun ceann do de ló. Gobalach Goblach éicinteach,' éigin,' adúirt dúirt sé 'do bheinn baech buíoch díbh, agus insan san aum' am adúirt a dúirt sé, 'agus go mbeach mbeadh trus turas amháin tuca tugtha aigena ag a leath agaibh, déarhainn,' déarfainn,' a adúirt dúirt sé 'go mbeinn imithe dhom dom shael.' shaol.' Mar do bhí a lán acu bailithe tímpeall timpeall air. Ach dúradar leis, d'aenghuth d'aonghuth ná nach féataidíst féadfaidís é sin a dhéanamh. Dúradar go raibh a gcuid nid héin féin le déanamh acu, a gcuid uí uibheacha le breith acu, agus a gcuid clainne le tógaint tógáil acu nuair a thucach thiocfadh an saura, samhradh, agus go raibh a ndóthain cúirim cúraimí orthu ach dúradar go ndeahaidíst ndéanfaidís nead bhreá dho, don gcuid is feár fearr do chlúmh na n-éan. Agus go mbeach mbeadh sí breá fairsin fairsing flúirseach aige chun é héin féin a shíne shíneadh agus a úndrabháil ionramháil ins in ah gach aen aon tsaghas saghas slí gur mhian leis, agus gob gurb in shin eile a bhí acu le déanamh do. dó. Ach dúirt sé leóthu, leo, ‘b'fheár 'b'fhearr liomsa,’ adúirt dúirt sé ‘bás a dh’fháilt fháil anso, ar stuaic an chraín chrainn seo ná a bheith istig’ istigh’ arsa é héin féin ‘le bolg folamh, insa sa leaba san,’ sin,’ arsa é héin féin ‘is feár fearr do chlúmh na n-éan. Mar is é seo an áit,’ arsa é héin féin ‘a thaithíos thaithigh mé riamh,’ adúirt a dúirt sé ‘a bheith im i mo luí,’ a dúirt sé ‘ar stuaic na gcraun’ gcrann’ arsa é héin féin ‘fé aer,’ arsa é héin féin ‘fé aer na gcnoc, is na bhfaidhlteacha.’ n-aillte.’ Ach do dh'imíodar d’imíodar bhuaig bhuaigh agu agus do dh'fhágadar d'fhágadar ansan ansin é, agu agus do_ fós do bhí sé fé faoi bhrón. Chuir sé a cheaun cheann na ina chlúid agu agus do bhí sé a sile sileadh na ndeor. Ach dúisíoch dúisíodh aríst arís é, mar do lauir labhair an sionnach glic féna faoina bhun, agus dúirt sé sin leis: 'Ta brón orm a dhriotháir' dheartháir' a dúirt sé 'gur thréig do cháirde chairde thu. thú. Ach ó thréig,’ thréigh,’ adúirt dúirt sé, túrhadsa tabharfaidh mise chút,’ chugat,’ adúirt dúirt sé ‘gobalach, ‘goblach, ceaun ceann do ló. Oiread agus ná nach híosair. n-íosfaidh tú. An méid ná nach híosair,' n-íosfaidh tú,' adúirt dúirt sé 'raghaimíd 'rachaimid i bpáirt leis.’ ‘An fhaid fhad a mhairhir, mhairfidh tú, ní thúrhair thabharfaidh tú a mhiceó,’ adúirt dúirt an Dónall Dubh, ‘mar is dó dóigh liom,’ adúirt dúirt sé ‘go mb ‘gurbh fheár fhearr leat mar ghreidhm, ghreim, mo chorp héin féin ná ae aon ní dá dtúrfá dtabharfá chúm.‘ chugam.‘ Agu Agus leis sin, do chroum chrom an sionnach glic a cheaun cheann agus do tháinig fátha fáth láidir na ina bhéal agu agus do dh'ime d’imigh sé fé faoi bhlá bhláth na gcraun. gcrann. Ní raibh sé ach mithe imithe nuair a dúisíoch dúisíodh an Dónal Dónall Dubh aríst. arís. Agus do tháinig an fiolar t-iolar agus má tháinig, ní folamh a bhí sé. Mar do bhí nead aige, insa sa chraun chrann dob ab aírde airde a bhí insa sa choíl, choill, agus sin é an craun crann go raibh a an Dónal Dónall Dubh ina shuí air. Agus do dh'fhéach d'fhéach a an Dónal Dubh in áirde airde air, agu agus do chnoic chonaic sé ar luí anuas ar a an nid neid é, insan san áit a bhí an geárcach, gearrcach, agu agus do rith an smaoineamh ina cheaun cheann agu agus dúirt sé 'Is trua mhuar' mhór' adúirt dúirt sé, 'ná 'nach fuilim bhfuilim im gheárcach.' ghearrcach.' Ach leis sin, ní dhin dhearna an fiolar t-iolar aen aon mhoíl mhoill ach do chuir sé dho dó siar ó dheas go tapaig, tapa, agu agus nuair a bhí sé mithe, imithe, do dh'eighrig d'éirigh a an Dónal Dónall Dubh ó ghéagán go géagán, agu agus ní stad sé nú nó go gcua ndeachaigh sé in áirde airde go barra an chraín. chrainn. Agus ansúd ansiúd a chnoic chonaic sé an geárcach gearrcach álainn a chuir scread ní nimhe amach as a chroí go tapaig tapa mar do tháinig scaunra scanradh air, nuair a chnoic chonaic sé stróinséir. strainséir. Ach níbh níorbh aen aon mhath mhaith dho dó é, mar ba gheairid ghairid go raibh sé priocaithe, pioctha sciopaithe scioptha siar ina bholg aig ag an nDónal nDónall Dubh, mar ná nach raibh trua ná nach taise ina chroí riamh. Sea, nuair a bhí san sin déanta aige, do bhra bhraith sé i bhfad níosa níos feár, fearr, agu agus do chroum chrom sé air ar a bheith ag obair go cruaig. crua. Ní Níor dh'fhág fhág sé cleite air ar a, air ar aen aon sciathán leis ná air ar a chorp go raibh aen aon toirt an ann ná go gur dtairig tharraing sé amach dá chauil chabhail agu agus do chuir sé a chorp agus a chauil chabhail i gcosúil le geárcach gearrcach an fhiolair, iolair, agu agus nuair a bhí sé críochnaithe leis an méid sin do chuir sé a cheaun cheann siar agus aniar, do dhroím dhroim a dhroma agu agus dúirt sé ina aigne héinig, féin, fé feibh mar dúirt Duínlé Duinnshléibhe le bó na bhfuailíní bhfailíní 'Sea,’ arsa é héin féin ‘is dó dóigh liom,’ adúirt dúirt sé ‘ná ‘nach haithneóch n-aithneodh aen aon Pheeler Phílear fén faoin gcróin gcoróin mi.’ mé.’ Do bhí an oíche tacaithe tagtha nuair a tháinig a an fiolar. t-iolar. Agus níbh níorbh aula amhlaidh a bhí sé, ach do dh'ith d'ith Dónal an méid a fuair sé, agus sé is é crí críoch na mbeart é, go raibh a an sael saol a ag dul go math maith dho dó go ceaun cúig nú nó sé e de sheachtainí, agus a ag neartú a bhí sé. Ach do tháinig oíche oíche gaoithe go gur shéid sí anoir agus aniar agus aneas thar droím, droim, agus do bhí sí chó chomh holc go raibh eagla air ar a an bhfiolar iolar go gcuirfí é héin féin is a an geárcach gearrcach agus a ni_ agus a nead go gcuirfí amach air ar a an mbán iad, agu agus ná nach mbeach mbeadh tásc ná tuairisc air ar éinne ar maidin, ach do lauir labhair sé. ‘Ó,’ dúirt sé ‘nach olc an oíche í seo.’ Ach do lauir labhair an geárcach gearrcach á dh'fhreagairt fhreagairt 'tá sé cosúil,’ arsa é héin féin ‘leis an oíche mhór aulltach.’ ultach.’ ‘Stop a bhleaigeáird,’ bhligeaird,’ arsa é héin féin ‘is ná habair liom é. Mar,’ adúirt dúirt sé ‘táim trí chéad bliana aoise, agus ná nach ná nach habair é,’ adúirt dúirt sé ‘go bhfuil eolas agat,’ adúirt dúirt sé ‘ar ae aon ní ná nach fuil bhfuil agam héinig.’ féin.’ Cé a ghaibh ghabh chút chugat do de dhroím dhroim chnoc ná nach slé, sléibhe, arsa é héin, féin, a thug eolas duit, arsa é héin, féin, ar éa_ na, ar ae aon ní ná nár chuala chuala mé riamh. Ach do chrap, an Dónal Dónall Dubh chuige agu agus do thit sé isteach le cauil cabhail an fhio_ io_ le cauil cabhail an fhiolair iolair agu agus do lig air a bheith ina chola. chodladh. Ní dhin dhearna san sin don bhfiolar iolar é, ní dhin dhearna sé aen aon néal, go gur gheal an lá ar maidin air, agu agus do shmaoinig smaoinigh sé ina aigne héinig féin go raghach rachadh sé a trial triall ar a seana_ seanadhraoi seandraoi a bhí ina chónaí i gcúinne na coille. Agu Agus tuigeach tuigeadh do dó gob gurb é ba shine a bhí insa sa doun. domhan. Ach nuair a thaidhre thaibhrigh sé air ar dhul na threo, sin é an uair díreach a bhí an seanadhraoi seandraoi tacaithe tagtha ó ó bach_ ó lár na coille agus fia óg ar a ghualainn aige agu agus do bhí sé buailte ón dtae dtaobh amu amuigh dá bhoth aige é, dá bhothán, air ar a dtalamh agus é a ag buint baint a chroicinn chraicinn le scian do. dó. Bhí dhá ghadhar taebh taobh leis an mbothán na ina luí, agus a ghunna na ina sheasamh le taebh taobh an fhalla, bhalla, agu agus ní bhra bhraith sé faic go dtáinig an fiolar, t-iolar, agus go gur dtúrlaig thurlaing anuas cliathánach lena chois. Do dh'eighrig d'éirigh a an dá ghadhar do de gheit, d'fhoun d'fhonn is é a dh’ithe ithe ach fós sar sula raibh neart acu dul a ag trial triall air, do shín an seanadhraoi seandraoi a láimh i dtreo an ghunna agus sin a raibh aun, ann, bhí nah gach éinne aon duine ina thost. ‘Eachtraig ‘Eachtraigh dom,’ arsa an seanadhraoi seandraoi ‘is dó dóigh liom’ arsa é héin féin ‘gur fiolar iolar fí faoi bhrón tu.’ thú.’ ‘Sea hana,’ cheana,’ arsa é héin. féin. Do dh'achtra d'eachtraigh sé do a chúrsa, tríd agus tríd, agu agus nuair a bhí deire deireadh ráite aige, dúirt a seanadhraoi seandraoi leis: 'ná 'nach tuigtear duitse,’ arsa é héin féin 'gur mise an té is sine sa doun. domhan. Níl éinne aon duine sa tsael tsaol so,' seo,' arsa é héin 'is sine mise ach beirt. An bradán feárna,' fearna,' adúirt dúirt sé 'nú 'nó an Dónall Dónal Dubh,' arsa é héin féin 'a chónaíonn insa sa choíl choill seo. Ní chualasa chuala mise riamh,' arsa é héin féin 'aen 'aon trácht thairis thar an oíche mhór aultach. ultach. Ach,' arsa é héin féin 'tá aithne mhath mhaith agam,' adúirt dúirt sé 'ar an nDónal nDónall Dubh, agus is dó liom,' arsa é héin féin 'go bhfuil an t-aes aois a ag breith i bhfad isteach an. ann. Dréir De réir mar a chnoc chonaic mé é tá coighcíos coicís ó shin. Agu Agus ní a ag cuir cur ae_ ao_ ní a ag cuir cur ae aon dhro-mhisneach dhroch-mhisneach ort atháim,' atáim,' arsa é héin 'agu 'agus ní mhath mhaith liom a chur. Tá dauta dabht math maith agam,' arsa é héin 'gob 'gurb é athá atá agat,' arsa é héin 'uibh 'ubh nid, in i_ in inead ionad do gheárcach. Ach,' arsa é héin 'sara 'sula dtóca dtógfaidh tú roimis roimhe é ar t’fhocal,' arsa é héin féin 'téir,' arsa é héin féin 'a 'ag trial triall ar a an mbradán feárna fearna a chónaíonn isan san auin abhainn seo theas.' Agu Agus leis sin do dh'ime d'imigh sé agu agus ní stad sé nú nó go dtáine dtáinig sé ós ciún cionn na haun, habhann, agu agus lena lín linn sin, do dh'eighrig d'éirigh an bradán feárna fearna ar barra a ag túirt tabhairt fé faoi chuileóg agu agus do scaunraig scanraigh a chorp agus a mheáchaint mheáchan é. Agus nuair a bhí a chúrsa tuca tugtha aige ós ciún cionn an uisce a ag túirt tabhairt fén faoin gcuileóg nuair a bhuail a chauil chabhail thar n-ais air ar dhroím dhroim an uisce, do chuir sé uisce air gach taebh taobh do dó míle ó bhaile. Leis sin do chua chuaigh sé ar thóin poíl, poill, agu agus do thúrlig thuirling an fiolar t-iolar air ar bhruach na haun. habhann. Agus má thúrling thuirling do dh'aithin d'aithin an bradán feárna fearna go math maith go raibh stróinséir strainséir tacaithe, tagtha, agu agus do chuir sé a cheaun cheann ar barra. barr. 'A dhriotháir' dheartháir' arsa é héin féin 'is dó dóigh liom,' arsa é héin féin 'go bhfuil,' arsa é héin 'trioblóid éicinteach éigin ort,' arsa é héin féin agus a bheith tacaithe tagtha anso anseo insan san aum am so seo den lá.' 'Tá hana,' cheana,' arsa é héin, féin, ag eachtraí dho dó tríd agus tríd. Ach nuair a bhí deire deireadh ráite aig ag an bhfiolar, iolar, do lauir labhair an bradán feárna, fearna, agu agus dúirt sé 'Ba chuín chuimhin liomsa,' dúirt sé 'go math, an oíche mhór aultach. ultach. Do shéid sí sin,' arsa é héin 'aniar, agus aneas, do shéid sí ós gach árd. Ní dh'fhág d'fhág sí craun crann in aen aon choíl choill ná go leag sí, agu agus ní muar mór ná go gur chuir sí chun báis a raibh d'éanlaithe insna sna coílteacha coillte tímpeall, timpeall, mar ní dh'fhág d'fhág sí craun crann dá aírde airde acu, ná nach go leag sí. Thug sé seacht lá agus seacht n-oíche gan aen aon stad le gála, le cóch gaoithe agus sneachta cruaig, crua, agus gan aen aon staena. staonadh. Agus maidin an seachtú lae do tháinig boga, bogadh, do tháinig boga bogadh agus gealas ar an aer. Do bhíos ar thóin poíl poill an fhaid sin, om do mo throsca, gan greidhm greim ná deoch im ballaibh beatha. Agu Agus do tháinig scoil_ do tháinig scoil do chuileóga chuileoga ós ciún cionn uisce. Agu Agus do bhí ocras orm, agu agus do bhailíos bhailigh mé mo chuid nirt le chéile, agu agus do chruiní_ agu agus do dh'eighríos, d‘éirigh mé, fé feibh mar a dh’fheadas d’fhéad mé é os ciún cionn uisce, agu agus do ghaidheas ghabh mé a dh’fhéadas d’fhéad mé acu im bhéal. Ach nuair ab aum am domsa mé a dh'fháilt fháil ar thóin poíl poill ní mar sin a bhí, ach do buineach baineadh geit as dom. asam. Do bhíos ar dhroím dhroim an uisce, agus mé ceangailte aig ag an, aig ag an leac oighir agus aig ag an sioc. Ní raibh i in ndau_ ann_ ní raibh sé i in ndaun ann dom corraí, agus do thugas cheithre ceithre lá agus cheithre ceithre oíche ansan. ansin. Ach do tháinig a an Dónal Dónall Dubh agus do thó_ do phrioc sé an tsúil amach as mo phlaesc, bhlaosc, ón dtae dtaobh a bhí in áirde airde dhom, agu agus do dheanhach dhéanfadh mo chorp leis a phola, pholladh, dá bhféatach, bhféadfadh, ach ní, níbh níorbh fhéidir dó é, mar do bhí an sioc gafa lastuas dom. Ach ní bhraitheas bhraith mé faic nú nó go dtáinig táthú, eh, do tháinig táthú insan san aer, agu agus do fuaireas mé héinig féin ar thóin poíl. poill. Ach is é athá atá le, is é athá atá le rá agam leat,' arsa an bradán feárna fearna leis an bhfiolar iolar 'ní mhaireann éinne aon duine ach mé héin, féin, fé feibh mar dúrt dúirt mé leat, insa sa tsael tsaol inniubh inniu ach go gur chuín chuimhin leis an oíche mhór aulltach ultach ach mé héin féin agus a an Dónal Dónall Dubh. Agu Agus mara bhfuil ana-dhearúd an-dearmad or_ agam, níl éinne aon duine id i do nid neide aga_ agat ach an Dónal Dónall Dubh, agus ba mhath mhaith liom é a dh'fhiscint. fheiceáil. Mig, Imigh, agus túir tabhair chúm chugam é.' Ní thúisce ráite ná nach déanta. Do dh'imig d'imigh an fiolar, agus má dh'imig, d’imigh, do tháinig gan mhoíl, mhoill, agu agus do bhí an buachaill aige na ina chrúcaí. Do bhuail sé uaig uaidh é ar phort na haun habhann agus má bhuail do dh'eighrig d'éirigh an bradán feárna fearna ar barra, barr, agus dh'fhéach d'fhéach sé air. ‘Tánn 'Tá tú ansan,’ ansin,’ arsa é héin féin ‘más feaul feall fíleann,’ filleann,‘ arsa é héin. féin. ‘Is mó iomaí éagóir,’ arsa é héin, féin, 'déanta riamh agat,’ arsa é héin féin ‘do dhinis rinne tú ormsa é,’ arsa é héin féin ‘agu ‘agus do dheinis,’ rinne tú,’ adúirt dúirt sé ‘ar gheárcach,’ ghearrcach,’ arsa é héin féin ‘an fhiolair iolair é,’ arsa é héin féin ‘an duine uasail,’ arsa é héin féin ‘atá anso anseo taebh taobh lin,’ linn’ arsa é héin féin ‘rí na coille. Ach,’ adúirt a dúirt sé ‘tugaimse mo bhreith ort greamanna seauic seabhaic a dhéanamh duit air ar an spota. Agus cuire cuireadh do thúirt thabhairt ar bhric na haun habhann go léir, agu agus ligint ligean dóibh tu thú a shloga, shlogadh, agus féasta a bheith acu ort,’ agu agus ní thúisce ráite é ná_ ní thúisce ráite ná nach déanta. Nuair a bhí san sin déanta, bhí deire deireadh curtha leis an nDónal nDónall Dubh, agus do bhí bric na haun habhann go léir mithe imithe fé faoi loch, agu agus ní raibh tásc ná tuairisc air ar aen aon rud. Do tháinig uar uabhar agus uaigneas air ar a an bhfiolar, iolar, agu agus do chaoin sé a gheárcach ghearrcach ar bhruach na haun. habhann. Agus má chaoin, do chauir chabhair an bradán feárna fearna leis insa sa chaoine sin, agu agus do dhin rinne se sé toran torann mór lena eireabal, eireaball, air ar dhroím dhroim na haun habhann do a chualathas ar feag, feadh, ar fuaid seacht árdaibh ardaibh an douin domhain é. D'fhoun D'fhonn an fhiolar iolar a chuir chur chun suain, do chuir sé síos do, dó, ar na cuanta breátha go ar shiúil sé isteach úntu. iontu. Ar fuaid an douin, domhain, cad a chuala sé ó fheara fhir maithe a bhí ag obair in áirde airde ar na céanna, cad a chnoic chonaic sé: luíng longa agus báid, árthaí seóil seoil agus árthaí cogaig. cogaidh. Chuir sé síos do dó ar saibhr_ ar dhoighníocht dhoimhne agus ar dhiamhairíocht dhiamhracht na mara agus ar a an saibhreas saelta saolta a bhí thíos ar a boun. bonn. Ar na míolta muara móra atá a ag ráthaíocht thíos ínti, inti, a chuirheach chuirfeadh scaunra scanradh a i gcroí éinne aon duine a chíheach d’fheicfeadh iad. Chuir sé síos do dó ar a mrúch, murúch, air ar a an mrúch murúch agus ar a f_ agus ar a fear chéile, agus ar ar cuid, agus ar a gcuid clainne. Cá gcónaíonn siad, i dtalamh álainn thíos in áit athá atá grian agus teas thíos fé faoi bhoun bhonn na farraige. An teachtaire déanach a thug sé dho, dhó, maidin aoibhin aoibhinn álainn, a sheól sheol sé isteach go dtí Cuas a Bhodaig Bhodaigh ‘agus sin í an mhaidin chéanna,’ adúirt dúirt sé ‘a bhí Nae Naomh Breandán agus a chuid máirnéalaig, mairnéalaigh, na ina choinne amach i mbéal a chuasa, do chuireas mo sheacht míle bneacht beannacht leó,’ leo,’ arsa é héin féin ‘agus iad a ag seola seoladh siar amach. Bhí sagart próiste paróiste fadó i bpáirt éigin d'Éirinn, ach má bhí do bhí capal capall aige, agu agus nuair a tháinig an t-aes aois ar a gcapal, gcapall, ní sheasaíonn sheasann rith maith dhon each i gcónaí, caileach cailleadh í. Agus nuair a caileach cailleadh an capal capall air, dúirt sé ina aigne héinig féin go gcathach gcaithfeadh sé capal capall a shláthar. sholáthar. Ach do chuala sé go raibh capal capall óg a bhí a ag rith a ceathair á dhíol aige ag feirmeoir a bhí tamal tamall bhuaig, uaidh, agus bhí aithne aige air, agu agus bhíodar ana-chairdiúil an-chairdiúil le chéile, agus do dhin rinne sé féna faoina dhéin. Ach má dhin, rinne, do chuir sé in úil iúl don bhfeirmeoir cad a thug é, go gur dteastaig theastaigh capal capall bhuaig uaidh agus go gur gcuala chuala sé go raibh capal capall aige le díol. ‘Tá,’ arsa an feirmeoir, ‘capal ‘capall agam,’ arsa é héin féin ‘capal,’ ‘capall,’ arsa e é héin féin ‘ná ‘nach fuil bhfuil aen aon locht sa doun domhan uirthi,’ arsa é héin féin ‘tá sí a rith a ceathair.’ ‘Sea,’ arsa an sagart, arsa é héin. féin. ‘Nis ‘Inis dom,’ adúirt dúirt sé ‘ca ‘cad tá uait uirthi.’ ‘Tá an méid sin’, arsa a an feirmeoir. Ach tuigeach tuigeadh don sagart gob gurb airgead ana-mhuar an-mhór ar fad ab ea é, agus dúirt sé leis, ná nach raibh aen aon chial chiall aige. ‘Bhuel,’ arsa an feirmeoir, arsa é héin féin ‘má thuigeann tú é sin domsa,’ adúirt dúirt sé ‘má bheirimse an capal capall san,’ sin,’ arsa é héin féin ‘air ‘ar aen aon mharga,’ mhargadh,’ arsa é héin féin ‘ar fuaid fud na hÉireann,’ arsa é héin féin ‘amáireach,’ ‘amárach,’ arsa é héin féin ‘geó ‘gheobhaidh mé níos mú,’ mó,’ arsa é héin féin ‘uirthi,’ arsa é héin féin ‘ná tháim táim a ag lorg ortsa.’ A Ach ní dhin dhearna sé sin a an gnó dho. dhó. Ní raibh a sagart sásta leis, agus do bhí an sagart á dh'fhágaint fhágáil ansan ansin agu agus do dh'aithin d'aithin an feirmeoir go maith air ná nach raibh sé sásta. Ach ní theastaig theastaigh ón bhfeirmeoir go bhfácach bhfágfadh an sagart é le míshásta é. Tuigeach Tuigeadh do dó gob gurb é a cheart, gob gurb é a gceart scarúint scaradh le chéile i bpáirt mhaitheasa agus i bpáirt charadúil, chairdiúil, agus do ghlaeig ghlaoigh sé thar n-ais ar a an sagart chuige. ‘Sea ‘Is ea a athair,’ arsa é héin féin ‘Tar i lea leith chúm. chugam. Ná tóg mar sin an cúrsa in ae aon chor,’ arsa é héin. féin. ‘Tá's ‘Tá a fhios agam,’ arsa é héin féin ‘ná ‘nach fuileann bhfuil tú baech buíoch dom,’ arsa é héin féin ‘i dtaebh dtaobh oiread a lorg,’ adúirt dúirt sé ‘ar mo chapall.’ ‘Ó tuigeas_ tuigim’ arsa an sagart, arsa é héin féin ‘go bhfuileann bhfuil tú nea-cheart.’ neamhcheart.’ ‘Nílim a athair,’ adúirt dúirt sé. ‘Ach anois, a athair,’ arsa é héin féin ‘déanha ‘déanfaidh mé marga margadh leat. Bíoch Bíodh mo chapall agat,’ adúirt dúirt sé ‘agus mo bhneacht bheannacht lena cois,’ arsa é héin féin ‘agus mo láimh,’ arsa é héin féin ‘ina theaunta. theannta. Agu Agus tóg leat bhuaim uaim í,’ arsa é héin féin ‘agus tá súil agam,’ arsa é héin féin ‘go mbeig mbeidh sael saol fada agaibh le cois a chéile. Ar aen aon choiníol choinníoll amháin a athair,’ arsa é héin. féin. ‘Nuair a bhe bheidh tú a ag rá do phaidreacha,’ arsa é héin. féin. ‘ar maidin ná tránthóna, tráthnóna, ná cuínig cuimhnigh air, istig istigh it i do aigne,’ arsa é héin féin ‘go ‘gur mhaith an fear mise a thug mo chapall gan faic duit. Nú Nó má ritheann sé istig istigh it i do aigne, an rud atháimse atáimse a rá leat, go gur mhaith a an fear mise a thug mo chapall gan faic duit, catha caithfidh tú mo chapall a chuir chur chúm chugam abhaile go dtí an dtig. dteach. An dtuigeann tú é sin a athair?’ arsa é héin. féin. ‘Tuigim go maith’ arsa an sagart. ‘Ach a athair’ adúirt dúirt sé ‘má bhíonn mo chapall agatsa in éagóir agus go rithe rithfidh sé it i do aigne go gur mhaith a an fear mise a thug mo chapall gan faic duit, ní mhaitheadsa mhaithfidh mise dhuit é go brách, agus pé uair a gheó gheobhaidh mé bás,’ arsa é héin féin ‘maithe ‘maithfidh mé dhon sael saol go léir ach duit. Agus má bhím thíos in Ifreann,’ arsa é héin féin ‘is dod do do dheascaibhse é. Agu Agus ná tuig it i do aigne a athair,’ arsa é héin féin ‘go ragha rachaidh sé ró-mhaith rómhaith dhuit héin féin anois,’ arsa é héin féin ‘b'fhéidir go raghfá rachfá héin féin sa phaiste chéanna,’ arsa é héin féin ‘má bhíonn mo chapall in éagóir agat.’ ‘Bhuel,’ arsa an sagart ‘ná bíoch bíodh aen aon eagla ort,’ arsa é héin ‘go gcuirheadsa gcuirfidh mise go hIfreann in ae aon chor tusa,’ arsa é héin féin ‘mar gheaul gheall ar do chapall, ná go ndéanha ndéanfaidh mé aen aon éagóir ort ar aen aon tsaghas saghas slí,’ arsa é héin. féin. ‘Mar nuair a bhíonn gach aen aon tsagart,’ arsa é héin féin ‘a ‘ag rá a bpaidreacha,’ arsa é héin féin ‘o ‘de ló lá agus d'oíche, maidin agus tráthóna, tráthnóna, ní ritheann aen aon ní,’ dúirt sé ‘ina gceaun gceann ná ina gcroí ná ina n-aigne, ach Dia na Glóire, agus a Mhaighdean Bheannaithe.’ ‘Ana-mhaith,’ ‘An-mhaith,’ arsa an feirmeoir ‘tóg leat í.’ Agu Agus do thóg sé leis í, agus do bhí bneacht beannacht aige lena cois. Bhí san sin go maith, go ceaun ceann cúig nú nó sé nú nó seacht do de sheachtainí. ‘Sea,’ arsa an feirmeoir, arsa é héin féin ‘dearthaíonn ‘dealraíonn an scéal,’ arsa é héin féin ‘go raibh an ceart aige an sagart.’ Bhí sé a ag cur síos dá bhean céile air. ‘Ná fuil’s agat,’ arsa an, arsa bean an tí, a bhean chéile, ‘go ‘gur sagart is ea sagart aen aon lá,’ arsa í héin féin ‘agu ‘agus nuair a bhíonn sé a ag rá a phaidreacha,’ arsa í héin féin ‘ná ‘nach ritheann ae aon ní ina aigne,’ arsa í héin féin ‘ach Dia na Glóire agus a an Mhaighdean Bheannaithe, ná nach dúirt sé é sin leat,’ arsa í héin. ‘Ná fuil fhios agat,’ arsa í héin féin ‘go bhfuil cócht cumhacht aig ag a an sagart,’ arsa í héin, féin, ‘bunoisciún ‘bun os cionn le héinne eile.’ ‘Bhí sé, is dócha go raibh sé sin do dhearúd dhearmad orm,’ arsa an feirmeoir ‘ach bíoch bíodh aige, a bhean mhaith,’ arsa é héin, féin, ‘ní muar mór liom do dó mo chapall anois,’ adúirt dúirt sé ‘agus míle fáilte.’ Bhí san sin go maith. Ceaun Ceann dos de na laethasta laethanta ní raibh ach a an dinnéar caite aige, nuair a bhra bhraith sé glór a an chapail chapaill a ag teacht fé faoi dhéin an tí. Agus má bhra, bhraith, ní bhra bhraith sé faic nú nó go stadach stadadh i mbéal an doiris dorais aige é. Agus do bhuail, buaileach buaileadh cnag air ar an ndoras, agu agus do dh'eighre d'éírigh sé ón mbórd, mbord, tréis tar éis a dhinnéir, agus nuair a dh'oscail d'oscail sé an doras, cé bheach bheadh aun ann ah an sagart próiste. paróiste. Bheannaíodar héin féin dá chéile, agus má bheannaíodar do bhí an capal capall aige, ansúd ansiúd féna faoina hiallait. diallait. ‘Sea a athair,’ arsa é héin féin ‘conas tánn atá tú héin féin agus an capal capall a ag déanamh le chéile.’ [casacht] ‘Táimíd ‘Táimid a ag déanamh air ar fhiúntas,’ arsa é héin féin ‘ach mo bhrón,’ arsa é héin, féin, ‘agus sé is é mo bhrón géar é,’ arsa é héin féin ‘ná ‘nach féidir liom í a chimeád,’ choimeád,’ arsa é héin féin ‘mar,’ arsa é héin féin ‘tá sé trialtha triailte agam,’ arsa é héin féin ‘do ‘de ló lá agus d'oíche,’ arsa é héin féin ‘seacht uair istló,’ sa lá,’ arsa é héin féin ‘pé uair a deirim mo phaidreacha,’ arsa é héin féin ‘n'fhéatainn ‘n'fhéadfainn iad a rá,’ arsa é héin féin ‘gan rud éigin saelta,’ saolta,’ arsa é héin féin ‘a rith im i mo aigne. Agu Agus níl faic a ag rith im i mo aigne,’ adúirt dúirt sé ‘ach do chapall,’ arsa é héin féin ‘go ‘gur mhaith a an fear tu,’ thú,’ arsa é héin féin ‘agus a rá go dtugais dtug tú gan faic dom í.’