1974 : QQTRIN011960c1

Insa Sa tseanaidhmsir, tseanaimsir, do bhí na tiarnaí, do bhíodar ana-chruaig an-chrua ar na daoiní daoine bochta a' agus do bhí aen aon tiarna amháin aun ann agus do bhí sé ana-shaibhir. an-saibhir. Do bhí ba aighe aige agus stoc aighe aige a's agus caoirig caoirigh aighe aige a’s agus capaill aighe aige agus do bhí ór is airgead aige agus do bhí fear do ba muínteartha muinteartha leis féinig féin a bhí an buachaill aidhmsire aimsire a bhí aige. A’ Agus ní raibh sé ag túirt tabhairt ach pá ana-bhocht an-bhocht ina fhear aidhmsire aimsire air. Ach amháin do bhí seisear leanbh aigh ag an bhfear bocht a’ agus ní raibh aen aon leanaí ag an dtiarna agus... ach a bhean agus máthair a chéile agus cailín cistean... cistin... do bhí san go math. maith. Do tháinig fear siúil bóth_... bóthar lá agus dúirt sé, d’fhiara d'fhiafraigh sé do de bhean an fhir bhoicht, an bhfácach bhfágfadh saí sí istig istigh é? Dúirt sí sin go bhfácach bhfágfadh ach fan amháin arsa í sin. Nuair a tháinig an oíche adsan ansan do bhí úna ionadh air... ar... an fear siúil ná nach raibh aen aon ní á fháilt fháil le n-ithe. 'An bhfuil aen aon ní againn le fáilth fáil le n-ithe' arsa é héin féin le bean an tí. 'Níl' adúirt a dúirt sí 'mar níl sé agam! Thúrhainn Thabharfainn díbh.' daoibh.' A’ Agus ní chreid sé in ae aon chor ar dtúis í. Shíl sé gob gurb aula amhlaidh a bhí sí a ag maga. magadh. 'Cad a thúrhair thabharfaidh tú ’osna do na leanaí' adúir dúirt sé. 'Níl aen aon ní agam' adúir dúirt sí sin. 'a thúrhainn thabharfainn óibh dóibh mar níl sé agam dhóibh.' Mar sin a bhí, dúirt sé léi na leanaí a fhágáilt fhágáil adsan ansan a gcónaí, bhíodar ina gcola gcodladh muartímpeall mórtimpeall an tí agus do dhin, d'ime d'imigh sé chun bóthair a’ agus d’ug thug sé leis caíora caora agus do mhairbh mharaigh sé í agus do ghlan sé í agus do dhin rinne sé corcán a chuir chur air ar an dtine di agus dúir dúirt sé le bean an tí í sin a bheiriú anois. D'ime D'imigh sé féin chun bóthair arís a’ agus d’ug thug sé leis sac prátaí. As Is math maith a thug... chuir sé corcán acu i dtine agus do bheiribh bheirigh agus d'itheadar é, a’ agus do bhí sipéar suipéar math maith adsan ansan acu. Trí nó ceathair e de laethantaibh do sheasaimh sheas an sac prátaí agus an chaíora chaora leó leo agus d'ime d'imigh sé chun bóthair arís a’ agus d’ug thug sé caíora caora eile leis a’ agus do dhin rinne an cleas chéanna léi, do mhairbh mharaigh sé í, do ghlan sé í, do chuir sé i dtine í, píosa di. Ach amháin dho mi d’imigh sé chun bóthair adsan ansin arís a’ agus d’ug thug sé sac prátaí leis, ’on don diach diabhal nár mhoithig mhothaigh an tiarna, nár mhoithig mhothaigh sé na caoirig caoirigh a meacht imeacht agus dúirt sé lena bhean lá, 'tá duine éigin,' a dúir dúirt sé, 'a 'ag goid na gcaerach.' gcaorach.' 'B'fhéidir' arsa an máthair a chéile 'mb'fhéidir 'b'fhéidir gob gurb é an fear stróinséartha’ strainséartha’ arsa é héin féin 'atá sa tig teach sin é'. Ó d'eighrig d'éirigh an tiarna ar buile ina thaebh thaobh san sin chun a rá go mbeach mbeadh bithiúnach istig istigh in aen aon tig teach le éinne leis, a bhain leis féinig. féin. 'Is fruist furasta uit duit é sin a fháilt fháil amach' arsa í héin féin 'cé atá á ngoid.' 'Conas a gheobhair gheobhaidh tú amach é' arsa an tiarna. 'Din 'Déan bosca muar' mór' arsa í héin féin 'agus cuir ceaun ceann nach aen aon _____ isteach an ann agus cuir mise isteach an ann agus abair leis an, abair leis an... fear siúil agus leis an bhfear eile an bosca a thúirt thabhairt go dtí a an dtig dteach mar gur theastaig theastaigh uait an tig... teach... do thig... theach... a thig theach féin tá a fhios agat, a dhéanamh suas. Do dhin, rinne, d'aistríodar an bosca go tig teach an fhir bhoicht a’ agus nor nuair a bhí sí aun ann trí nó ceathair e de laethantaibh, dúirt má... dúirt e... bean an tiarna: 'is mithid ’úinn' dúinn' arsa é sin 'mo i mo mháthair a thúirt thabhairt abhaile anois, tá sí fada a dóthain sa tig teach sin.' 'Ach amháin ’on don diach, diabhal, bhí san aula amhlaidh thugadar leó leo í agus má dhineadar rinneadar do bhí sí marbh istig istigh sa bhosca do bhí úna ionadh oru orthu cad d’imig d’imigh uiri. uirthi. Ach amháin má... ní dúirt an bacach ní níor nis inis gurb é féin a mhairbh mharaigh í ná aen aon ní ’á dá shórt. Ach amháin an diach, diabhal, do tógamh tógadh amach í. Dúirt an tiarna, 'is greanúr greannmhar an rud é' a dúir dúirt sé, 'í sin á thacht.... tachta tachtadh féinig, féin, á tachta tachtadh féinig' féin' arsa é sin 'agus ghan gan éinne aon duine fúithi ná tháirse thairsti ach í féin. Do dearnas rinneadh í a thórramh ar fea feadh dhó dó nó trí e de laethantaibh agus má dearnas, rinneadh, do cuireamh cuireadh í. Agus do thug an fear bocht, do thug sé leanaí an tsia-... leanaí an... leanaí... do thug an fear siúil, thug sé leanaí an fhir bhoicht leis agus do bhí, d'itheadar is d'óladar a ndóthain air ar an dtórramh. Ach amháin ’on don diach diabhal gur mar sin a bhí, an chéad do cuireamh cuireadh amach an t-ór is airgead is jeweleriesaíos léi. A’ Agus do bhí a fhios aig ag an... fear siúil go raibh an t-ór is an t-airgead curtha léi. Cad do dhin rinne sé ach dul san oíche agus an corp a thúirt thabhairt leis agus do chua chuaigh sé... chua chuaigh sé thar n-ais ansan ansin agus do sheasaimh sheas sé an corp i ndoras halla tig teach an tiarna arís agus do chua chuaigh sé thar n-ais ansan ansin aríst arís a’ agus d’ug thug sé an t-ór ’s is an t-airgead leis abhaile chun bean an fhir bhoicht ach amháin is í cailín na cistine an chéad duine a eighrig d’éirigh ar maidin agus do bhí an corp sa doras róimpi roimpi [casacht] ach amháin nuair a oscail d’oscail sí an doras, thit corp ina coinnibh coinne i dt... thit sí i laigíocht laige a’ agus do shéid an tiarna agus a bhean iad féinig féin amach as an leabaig leaba féach féachaint cad do bhí suas. Ach amháin nor nuair a chnoiceadar chonaiceadar cad do bhí suas do tháinig úna ionadh oru orthu god cad é an fáth go raibh sí ag teacht thar n-ais. Ó dúirt an iníon 'is dócha' arsa í shin 'nach cuireamair gcuireamar a dóthain airgid léi. A’ Agus do dearnas rinneadh í a thórramh cúpla oíche eile ansan. A’ Agus do bhí leanaí an fhir bhoicht ag ithe i gcónaí air ar an... air ar an dtórramh. Ach amháin ’on don diach diabhal do dhineadar rinneadar í a chur adsan ansan arís agus a dhúbailt óir agus airgid a chur léi. A’ Agus do chuir sé scéala chun beirt fhear i ndá chúntae chontae deifireach difriúil teacht agus an... iad a... é a fhaire féach féachaint cé a bhí ag goid an chorp. Agu’ Agus d’fhiara d’fhiafraigh sé don... den... fear siúil, 'an ndéanfása' arsa é héin, 'an, an uaig uaigh a chimeád.' 'Mo léir' dúirt an fear an fhir... mm... fear siúil go ndéanfach. ndéanfadh. A’ Agus do thug sé mála cait leis agus maide agus ar a haen haon a chloc chlog san oíche do chua chuaigh sé a ag tarrac tarraingt ar na cait. A’ Agus do bhí nach gach aen aon scréachaig scréachaigh aigesna ag na cait istig istigh insa sa mhála agus é á hórdú hordú isteach 'eighrig 'téigh isteach a dhiail, dhiabhail, eighrig téigh isteach, eighrig téigh isteach mar dhia dhea gub gurb é an corp go raibh sé a ag tarrac tarraingt air. Ach amháin, d'imig d'imigh an bheirt eile chun bóthair a’ agus do chuadar a ag trial triall ar an dtiarna a’ agus dúradar leis an dtiarna ar fuaid fud na hÉireann ná nach faigheach faigheadh saé sé a leithéid do de fhear chuin chun an uaig uaigh a chimeád, choimeád, go raibh an corp a ag teacht amach á dá ainneoin a’s agus go raibh sé a ag tarrac tarraingt air le maide d’iarra ag iarraidh í choineáilt choinneáil istig. istigh. Bhuel, do bhí ar maidin amáireach amárach thug sé leis abhaile arís an oíche sin í a’ agus do chuir sé i ndoras an stábla í... na gcapal gcapall agus do dhin rinne sé, do ghé-... d'fhág sé adsan ansan í agus d'ime d'imigh sé abhaile d’ug thug sé leis a chuid ór agus airgid abhaile a ag trial triall air, a ag trial triall air ar a an mbean a an tí.

Mm.

Ach amháin má tá, nur nuair a eighrig d’éirigh an tiarna ar maidin theastaig theastaigh ceaun ’osna de na capaill uaig uaidh a thógáilt thógáil amach. Cad a bhí ach an corp sa doras roimhis, roimhe, theith sé. Ní leacach ligfeadh eagla ina ghoire é, cad é an fáth go raibh sí a ag teacht. A’ Agus do chuir sí iarraig iarraidh air... fear siúil, d'fhiara d'fhiafraigh sé an dtócach dtógfadh saé sé amach capal capall amach do. dó. Dúirt sé sin go dtócach. dtógfadh. Bhuel, is é an ní a chuíne chuimhnigh sé adsan ansan air go bhfácach bhfágfadh saé sé an boul ball ar fad ar feag feadh tamaill agus go mbeach... mbeadh... féach’ féachaint an bhfácach bhfágfadh saí... sí... e... an dtúrhach dtabharfadh saí sí suas a bheith a ag teacht aun ann ach amháin mar sin a bhí, do fuair sé ullamh is do chuir sé nach gach aen aon ní an méid a fhéad d’fhéad sé a thúirt thabhairt leis a thúirt thabhairt a’ agus do chua chuaigh sé féin is a bhean agus... ar droum drom an chapaill agus do thugadar leó leo an méid d’fhéadadar agus do... cad do dhin rinne nor nuair a bhíod_... sé imithe píosa, cad do dhin rinne an fear siúil ach an corp a chuir chur i ndroum ndroim capail capaill eile agus maide a chuir chur ina dorn agus do... do... do lean, nach aen aon sla_... ’ach gach aen aon slais lasc a thugach thugadh saé sé don chapal... chapall... do dhi_... do bhuaileach bhuaileadh an corp, do bhuaileach bhuaileadh saí sí an capal capall chó chomh math maith mar do bhíoch bhíodh an capal capall á shíne shíneadh féin a’ agus do lean an dá chapal chapall a chéile a’ agus nor nuair a fhéach d’fhéach sé ina dhiaig... dhiaidh... pío-... théis tar éis é a bheith mithe imithe píosa an bóthar. Do chnoic chonaic sé an corp a ag déanamh suas aríst arís leis. 'Sea' arsa é héin, 'tá sí inár ndiaig ndiaidh arís' arsa é héin féin 'ní ae aon chauir chabhair dúinn teithe. teitheadh. Ach go deidhin’ deimhin’ adúir dúirt sé, 'ní bhéara bhéarfaidh sí air... ar... orainn anois.' Do scaoil sé síos é féin 's is a bhean ’s is a chapal chapall ar dhroím dhrom an chéad eile áird aird a tháinig air ach pé boul ball gur imig imigh an gcorp ní fheadar! fheadair mé! Bhuel sin é mo scéal.

Ana-scéal. An-scéal. Ana-scéal An-scéal a Mháire.

Tá súil agam go mbe mbeidh sé go math. maith.

Ó tá sé ana-mhath an-mhaith ar fad. Cá bhfuairis bhfuair tú an scéal san anois, a Mháire?

Deirim leat go bhfuaireas bhfuair mé i school library é i mBéarla.

I mBéarla.

Tá sé blianta fada ó choin. shin. Nuar Nuair a bhíomair bhíomar ar scoil fad ó choin, d’fhaighidís school libraries i mBéarla agus do thógas thóg mé amach, do thógas thóg mé é sin im i mo cheaun cheann ’e de bhárr bharr ar aen aon scéal eile á dá raibh sa leaur leabhar agus do... do... tá mé á thúirt thabhairt amuh amuigh os dos nach gach éinne aon duine i nGaelaing. nGaeilge.

Dh’úmpaís, D’iompaigh tú, dh’úmpaís d’iompaigh tú amach i... i nGaelainn nGaeilge é, an ndinis? ndearna tú?

Do dhineas! rinne mé! D'úmpíos-sa D’iompaigh mise féin i nGaelaing nGaeilge é.

An ndinis? ndearna tú?

Ó do dhineas. rinne mé.

Canathaebh Cad ina thaobh sa-... canathaebh cad ina thaobh go ndinis ndearna tú é sin?

Bhuel, bhfeadaraís an bhfeadraís mar Gaelaing Gaeilge a bhíonn aghainn againn á lauirt. labhairt.

Tá a fhios agam, sea.

Agus Gaelaing Gaeilge is mó a bhíonn aghainn againn i scéala scéalta agus nach gach aen aon ní mar sin. Ní bhfaighfá bhfaighfeá aen aon sola ó scéala scéalta Béarla in ae aon chor.

Ach ná nach beach mbeadh do dhóthain scéalta agat, ní níor ghá dhuit duit ceaun ceann i mBéarla a dh’fháil fháil agus é a dh’úmpó iompú amach i nGaelainn. nGaeilge.

Nóin Ar ndóigh sea ach amháin ní bhíonn na leaurtha leabhair Gaelainge Gaeilge agham! agam!

Á tuigim. So Seo dá bhrí sin, léighis léigh tú i mBéarla é agus do...

Do léigheas... léigh mé...

d’aistrig d’aistrigh tú go Gaelainn Gaeilge ansan ansin é...

Do léigheas léigh mé i mBéarla é agus do dhineas rinne mé translating i nGaelaing nGaeilge air.

Tá a fhios agam.

Thugas Thug mé amach i nGaelaing nGaeilge é.

Ní raibh na scéalta le fáil sna leabhair Gaelainne Gaeilge an uair sin, an raibh?

E?

Ní raibh na scéalta le fáil? Ó ní raibh na scéaltha scéalta san Gaelainge Gaeilge in ae aon chor. Cad é an t-aes aois anois tu, thú, a Mháire, mara muna miste leat mé a bheith á fhiarhaí. fhiafraí.

Táim...

An bhfuil tú in aois an phinsin fós?

Nae Naoi mbliana déag agus trí fichid.

Bhfuil tú an méid sin?

Táim.

Maidhe... Agus tá, tá do, tá do shláinte go breá agat fós?

Ó mhuise, táim álraidht alright mara bhe murach an tinneas cnámh atá orm.

Amb Ab ea?

Sea...

Tinneas cnáimh. Na dathacha, ab an ea?

Sea, tá tinneas im i mo ghlúine.

An bhfuil?

Tá.

Ach is cuma, ní chuireann sé sin isteach puín puinn ort.

Mhuise cuireann mar ní féidir liom... cois_... siúl leis ar éigin. éigean.

Amb Ab ea?

Sea.

Faigheann tú deacair siúl, bhfuil sé i bhfad ort?

Airiú Arú tá sé le blianta fada orm.

An bhfuil?

Tá.

Conas a tháinig sé ort an dó dóigh leat?

Is aula amhlaidh a thiteas thit mé ar dtúis dtús is do ghortaíos ghortaigh mé mo ghlún.

Ar ghortaís? ghortaigh tú?

Agus má tá do dheisig, dheisigh, do chuir fear na gcnámh, bhí fear cnámh an uair sin sa dúithig dúiche a’ agus do chuir sé un chun a chéile í. Ach amháin... tá’s tá a fhios aghat agat nor nuair a cuirtear amach é, an... an... aen aon ghlúine, aen aon uair amháin, tá siad ana-dheacair an-deacair a choineáilt choinneáil i mboul. mball.

Tá.

Tá...

An fear... bhí fear cná cnámha san oileán an uair sin, an raibh?

Ní raibh, do bhí sé thuas i mBéal an Dá Chab.

I mBéal an Dá Chab. An raibh sé go math? maith?

Ó ní raibh teora teorainn leis!

Ná Nach raibh?

Do bhriseas... bhris mé... na cná cnámha a bhíoch bhíodh briste isna sna blúiríocha blúirí do chuireach chuireadh saé sé nach gach aen aon bhlúire acu lé le chéile.

An Ar gcuireach? cuireadh?

Do dhineach. dhéanadh. Ach amháin do chuireas cor éigin arís ínti inti is do chuireas amach mo ghlún.

An Ar gcuiris? chuir tú?

Agus do tháinig sé ansan, ansin, tá a fhios agat. Do bhí sé... fuair sé sin bás agus ní raibh éinne aon duine aun ann adsan ansan a bhí chó chomh math maith leis sin ach daoiní daoine óga is ní dhéanaidís dhéanfaidís in aen aon chor é ach amháin do tháine tháinig sé chun athritis.

Mmm...

Sea.

Sin é.

Sea.

Ah sure ach tánn tá tú... tánn tá tú breá bríomhar ar aen aon tslí.

Góim Gabhaim pardún?

Thánn Tá tú breá fuinniúil bríomhar ar aen aon tslí an dtuigeann tú...

Ó mhuise! Do bheinn go math maith mara bheach murach san! sin!

Bheifeá nútáltha nótáilte ar fad.

Ó mo léir do shiúlóinn shiúlfainn cnoic i gcónaí... Ach is mór an t-aes aois é seventy nine years.

Ó is mór an t-aes aois é sin.

Sea.

Ah sea...

Nae Naoi mbliana déag is trí fichid.

Sin é... Cad mar gheaul gheall air ar e... cad mar gheaul gheall air ar na ba an bhfuil siad OK?

Ó tá siad álraidht.

Bhfuil na ba amu?

Tá Pádraig mithe imithe amach.