dúchas.ie ainm.ie logainm.ie corpas.ie téarma.ie gaois.ie
Taisce Chanúintí na Gaeilge
Eolas GA EN

1970 : QQTRIN016179

Pádraic Dolan

Mairtín Máirtín Ó Fathaí, Fathaigh, mí Bhealtaine nae naoi déag seachtó. A Mháirtín eh tá tú beagnach céad bliain d’aois anois. Tá tú céad bliain d'aois.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhuel, an séú lá dhon don mhí seo hugat. chugat.

Pádraic Dolan

Sin mí Mheithimh?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Mí an Mheithimh.

Pádraic Dolan

Agus rugú rugadh sa cheauntar cheantar seo tu? thú?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Eh?

Pádraic Dolan

Do rugag rugadh sa cheauntar cheantar seo tu? thú?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Rugú Rugadh thuas i gCillín a Díoma Díomá me.

Pádraic Dolan

Tá sé sin cúpla míle ón áit seo.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhuel, tímpeall timpeall _____ é.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. An cuín cuimhin leat nuair a rugú_ rugadh_ nuair a bhí tú óg, an raibh Gaeilge sa cheauntar cheantar aig ag an aum am sin. An mbíoch mbíodh na daoine ar fad ag lauirt labhairt Gaeilge?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Cuid acú. acu.

Pádraic Dolan

Tuigim.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Cuid acú, acu, ní ro raibh siad ar fad á lauirt. labhairt.

Pádraic Dolan

Bhí Gaeilge...

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Na sea_ Na seandaoiní seandaoine bhí siad á lauirt labhairt ach ní ro raibh Gaeilge aig ag na daoine_ Gaeilge _____ aig ag na daoine óga, ní ro raibh aen aon Ghaeilge ar chor a ar bith acubh! acu!

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Bhfuil eh, bhfuil seandaoine eile sa cheauntar cheantar fós a bhfuil Gaeilge acu?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hah?

Pádraic Dolan

Bhfuil seandaoine eile sa cheauntar cheantar fós a bhfuil Gaeilge acub? acu?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Níl, níl aen, bhí seanduine thuas in, i nDoirín thál thall bin é a bhfuil Gaeilge aige anois ar chor a bith.

Pádraic Dolan

Tusa an duine deireanach mar sin den glúin ghlúin sin?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Déarhainn Déarfainn sin.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Déarhainn Déarfainn sin.

Pádraic Dolan

Bhuel nuair a bhí tú óg...

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ar ndú ndóigh tá leaid eile suas ansin a dtugtar Lally Ghiollarná Ghiollarnáth air, Lally Forde.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam agus tá

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Gaeilge

Pádraic Dolan

aige?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Tá Gaeilge mhaith aige sin.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Nuair a bhí tú óg, an raibh an sael saol crua?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hah?

Pádraic Dolan

An raibh an sael saol crua nuair a bhí tú óg?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

An saíol saol crua?

Pádraic Dolan

Sea.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Muise ní maga magadh in aen aon chor é. Nach ro? Agus ocras air ar ga_

Pádraic Dolan

bhí

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

air ar go leor acu.

Pádraic Dolan

An ea?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Mmm.

Pádraic Dolan

Agus bhí tú ar scoil ar ndóí? ndóigh?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhuel tamall, bhí mé a ag goil dul a fa_ a fa_ a saíorthú saothrú páí pá ar scillin_ scilling_ air de deich bpíngine bpingine sa ló.

Pádraic Dolan

Cad a bhí á dhéanamh agat?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Nuair a bhí aen aon bhliain déag go de éis. aois.

Pádraic Dolan

Cad a bhí...? Is

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

beag an scolaíocht a fuair mé ansin.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Cad a bhí á dhéanamh agat?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hah?

Pádraic Dolan

Cad a bhí á dhéanamh agat? Cén obair a bhí ar bun agat?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Á Ah a ag sábháil féir is...

Pádraic Dolan

Ag obair isna...

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ag obair, turnapaí tornapaí agus mar sin, a glana glanadh tornapaí.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. An raibh aen aon Ghaeilge sa scoil nuair a bhí tú óg?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní ro. raibh.

Pádraic Dolan

A Ar chor ar bith.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní ro. raibh.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam agus chua chuaigh tú go Meiriceá ansan, ansin, cén bhliain?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhí mé fiche agus seacht mbliana ar ndó... ndóigh...

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam ach bhí tú anaun anonn mar sin ocht déag ochtó seacht, ab an ea? Ocht déag nócha seacht.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Sea sea.

Pádraic Dolan

Sin roimh tús an chéid seo. Cén chaoi ar eighrig éirigh leat do chuid Gaeilge a choinneáil?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Mhuise dhiún’s dheamhan a fhios agam.

Pádraic Dolan

An mbíoch mbíodh tú á lauirt labhairt i Meiriceá?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ó ní_ cor-fhocal, corr-fhocal, cor-fhocal. corr-fhocal.

Pádraic Dolan

Sea. Daoine as Gaillimh freisin, an ea?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Daoine as, as Ghaille Ghaillimh is agus as Maí Maigh Eó, Eo, agus as Chorcaí Chorcaigh agus huile gach uile áit agus ní fhéatá fhéadfá na Corcaí Corcaigh a thuigmheáilt. thuiscint.

Pádraic Dolan

Tuigim. Bhí sé deacair iad a thuigmheáil. thuiscint.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ba deacair iad a thuigmheáil. thuiscint.

Pádraic Dolan

Ar casú casadh éinne aon duine as Dún na nGaul nGall ort?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hah?

Pádraic Dolan

Aen Aon duine as Dún na nGaul. nGall. An raibh aen aon duine as Dún na nGaul nGall aun? ann?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Mhuise_

Pádraic Dolan

As Donegal?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní ro, raibh, chaitheach chaithfeadh gob gurb ea ach ní ro raibh aen aon Ghaeilge acú acu _____ héin féin nuair a chuirfeá chuirheá suas é.

Pádraic Dolan

Ciocu Cé acu dreám dream ab an fhear, fhearr, muíntir muintir na Gaillimhe is dóch?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Muíntir Muintir na Gaillimhe, bhí Gaeilge acu féin.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Cad a bhí ar bun agat i Meiriceá? Cad a bhí á dhéanamh agat?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

A Ag tiomáilt, tiomáint, a ag tiomáilt tiomáint cháir chairr ann.

Pádraic Dolan

Tram ab an ea?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Tram.

Pádraic Dolan

Chuala Chuala mé go raibh tú a ag tiomáint tram capaill.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Dhin Rinne mé thiompall timpeall leathbhliain dhó sin a ag tiomáilt tiomáint le caiple. capaill.

Pádraic Dolan

Agus is dócha_

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus ansin d’obra d’oibrigh siad arís iad a an dtuigeann tú, is chuir siad lectricity electricity ann an dtuigeann tú.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Faoin tala. talamh.

Pádraic Dolan

Is dócha gur cuín cuimhin leat nuair a tháinig an chéad mótar. Ó

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

go dimhin deimhin is cuín cuimhin liom é nuair a thainic tháinig an ceann go_ de_ an chéad chárr charr a hainic chonaic mé, hainic chonaic mé i Meiriceá é.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Suas an tsráid agus bhí mise i mo thiomálaí, thiománaí, bhuel, bhí mé mur bhur déarhá déarfá chúig mhíle air ar air ar leathuair mar sin.

Pádraic Dolan

Tuigim. Nú Nó bhí sé an-mhaul an-mhall ar aen aon nós.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus ní ro an cárr, an cárr carr motorcar i in ndan ann a choinneáil suas liom.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus goh gach áit a stopainn é le ______ sráid im bautaí babhtaí thá's tá a fhios agat nuair a bhítheá... bhíteá...

Pádraic Dolan

Tuigim.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Stuf Stuif nó daoiní, iad a ghoil dhul isteach sa gcár, gcarr, dropáil a thuile thuilleadh acu suas an bhóthar, i leith air ar a_ air ar a chroisbhóthar chrosbhóthar a fháil.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Cén bhliain a tháinig tú ar ais go hÉirinn ar deire. deireadh. Cén aois a bhí agat?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ó thainic tháinig mé cúpla bauta babhta án. ánn.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam ach ar deire, tímpeall. timpeall.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ar deire... deireadh...

Pádraic Dolan

Cén aois a bhí agat nuair a tháinig tú ar ais?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Cén aois a bhí mé? Nineteen... I come here... the breaking out of the war, what was that? Fourteen?

Pádraic Dolan

Nineteen fourteen, an ea? Bhuel a an bhfaca tú athrú múr mór i Nua Eabhrach Eabhrac idir an t-aum t-am go dtáinic dtáinig tú aun ann agus an t-aum t-am a d'fhág tú é?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Thainic Tháinig mé án ann agus mé anseo faoi, faoi dhó.

Pádraic Dolan

Sea.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Thainic Tháinig mé an chéad bhliain roimhe sin, agus d’fhan mé anseo coighcíos. coicís.

Pádraic Dolan

Tuigim. Agus... ach tá mé a caighnt caint fé faoi New York anois. An raibh athrú múr ar New York nuair a bhí tú aun. ann. Ar tháinig aen aon athrú múr mór air?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Wha?

Pádraic Dolan

Ar tháinig athrú múr mór ar New York nuair a bhí tú aun? ann?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Athrú mór.

Pádraic Dolan

Sea. Bhí sé a fás ar ndóí. ndóigh.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Tá sé a ag fás mar, mar a fásach d’fhásfadh luachair suas sa sliaú. sliabh.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam agus bhí sé ar fás i gcónaí ar ndóí. ndóigh.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Tá sé a ag fás i gcónaí.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus ní an méid bliain a bheith ______ a ar chor a ar bith ach mar athá atá sé a ag fás anois agus droicheadaí droichid agus uile shórt a_ treasna trasna an abhainn án. ann.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Bhuel ansan ansin a tháinig tú ar ais go, go Chondae Contae na Gaillimhe aríst arís i nae anoi déag is a ceathair déag. Raibh Gaeilge fácaí fágtha fós nuair a tháinig tú abhaile?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní ro raibh sé a ag fás ar ndú ndóigh bhí sé go léir gone. Bhí

Pádraic Dolan

sé ag imeacht.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhí sí imíthe. imithe.

Pádraic Dolan

Beagnach.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhí sí aig ag m'athair is mo mháthair go ndéana Dia Dá trócaire orthu is bhí siad a ag maireachtáil ansin is bhí Gaeilge mhath mhaith ag chuile dhuine ansin is, sagart a chuir ola air mo mháthair agus...

Pádraic Dolan

Tá’s agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Á ba mhór an scéal_ ‘A stór is truaí trua liom,’ adeir deir sí liom ‘an teaga, teanga, teaga teanga Gaeilge, thá tá sí a ag tóirt tabhairt sa tala. talamh.

Pádraic Dolan

Tuigim. Ní raibh sí sa scoil ar ndóí ndóigh an t-aum t-am sin ach an oiread.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Á ní f_ ní ro. raibh.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Ní ro raibh dada ar scoil le fáilt fáil an uair sin. Ar buailiú buaileadh tú i ngeaul ngeall ar Ghaeilge a bheith á lauirt labhairt agat air ar scoil?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Mm?

Pádraic Dolan

An bhfuair tú an bata riamh i ngeaul ngeall ar Ghaeilge a bheith agat ar scoil.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní fuair.

Pádraic Dolan

Nach fuair.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní fuair.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní ro raibh an Ghaeilge án ann a ar chor a ar bith.

Pádraic Dolan

Bhuel anois eh ó shoin shin i leith ansan ansin ar ndóí ndóigh tá ana-chuid an-chuid caighnte cainte faoi Ghaeilge agus agus tá sí á múine múineadh insna sna scoileanna.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ó tá.

Pádraic Dolan

An dó dóigh leat go bhfuil sí á múine múineadh nó á foulaim foghlaim i gceart aig ag na daoiní daoine óga. An bhfuil siad a ag fólaim foghlaim Gaeilge ceart, dar leat?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Cor-fhocal Corrfhocal dhó nach bhfuil ceart.

Pádraic Dolan

Sea...

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

B'fhéidir go bhfuil siad teart ceart ach ní bheach siad bheidís agamsa.

Pádraic Dolan

Ní bheach bheadh sí agatsa.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní bheach. bheadh.

Pádraic Dolan

An féidir leat mar shompla shampla an Ghaeilge air ar an raidió a thuiscint, a thuigbheáil. thuiscint.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Cuide Cuid dho. dhó.

Pádraic Dolan

Cuide Cuid dho. dhó.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Cuide Cuid dho.

Pádraic Dolan

Mar shaumpla, shampla, an mbíonn tú in an nuacht a chloistint. chloisint.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní laurann labhraíonn siad ceart a ar chor a ar bith mar a ar laurann labhraíonn siad a ar chor a ar bith í.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam ach bíonn tú ag éisteacht leó? leo?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bím.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bíonn.

Pádraic Dolan

Agus cad mar gheaul gheall ar na daoiní daoine óga. An féidir leat córá comhrá a dhéanamh leis na daoiní daoine óga?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

D’fhéatainn. D’fhéadfainn.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Cailín beag ansin is agus d’fhéadfainn thuig_ í a thuigbheáilt thuiscint agus Gaeilge...

Pádraic Dolan

Sin iníon do mhic?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Sí. Sea.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Céard eile anois... an raibh scéalta nú nó ceól ceol agat ó bhí tú óg? An mbíoch mbíodh daoiní daoine ag ínseacht insint scéalta fadó? fado?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Á muise bhíoch siad bhídís ag ithe na scéaltaí scéalta agus scéalta bréagacha [gáire].

Pádraic Dolan

An bhfuil aen aon cheaun cheann fácaí fágtha agat?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Eh?

Pádraic Dolan

Bhfuil aen aon cuíne cuimhne agat orthub? orthu?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ah sin ní ro raibh dada _____ ach dhiún dheamhan taidhbhsí taibhsí agus uile shórt mar sin agus d’fhéataí d’fhéadfaí caighnt caint air. Ní fiú grobh#? crobh#? iad.

Pádraic Dolan

Tá’s agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Chuireach siad Chuiridís faitíos ort a bheith ar chuairt ceathrú mhíle dhon teach. Á... bhí taidhbhsí taibhsí huile gach uile huile gach uile órlach orlach óna dteith dteach ná nó te_ go thigeá thagtá abhaile. bhaile.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Cad mar gheaul gheall ar cheól cheol ar an sean nós? An bhfuil aen aon órán amhrán agat nú nó an mbíoch mbíodh aen aon aurántaí amhráin ag gabháil aig ag na daoiní. daoine. Ah sure níl aen aon aurán amhrán agam uathu agam ...

Pádraic Dolan

Ach an cuín cuimhin leat auráin amhráin aig ag na daoiní daoine fadó. Cé na hauráin hamhráin a bhíoch bhíodh acub? acu?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Á mhuise, Ag góilt gabháil amach as Gaille Gaillimh dho dom is mé míle amach ó Chlár. Ní thig liom ach_____ píosaí dhó agam .

Pádraic Dolan

Tá’s agam. An mbíoch mbíodh caighnt caint ar Raiftearaí mar shaumpla. shampla. Ar chuala tú riamh faoi Raiftearaí?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhuel chuala mé ach níl dada agam adeir_ corr-fhocal corrfhocal dhó athá atá agam.

Pádraic Dolan

Tá’s agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Níor thuig mé é.

Pádraic Dolan

An raibh tú riamh i gConamara? Taebh Taobh thiar don chathair?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní rós rabhas mé riamh i gConamara.

Pádraic Dolan

Nach ro? raibh?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní r_ mé ag obair...

Pádraic Dolan

Ró-chrua?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ró-chrua.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Fuair mé_

Pádraic Dolan

Bhuel anois nuair a bhí tú a ag dul go Meiriceá le fille filleadh air arís, b'fhéidir. Cén chaoi a ndeacha ndeachaigh tú, ar traein, is agus dóí dóigh go Cóbh Chorcaí, ab an ea? _____

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

mé air ar an traein ó Chraughwell.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam, go Corcaig. Corcaigh.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Go Corcaí... Corcaigh...

Pádraic Dolan

Go Cóbh.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Naoi scileacha scillinge air ar mé a thóirt thabhairt suas go Corcaí. Corcaigh.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam agus chua chuaigh tú ar an mbád ansan.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Fua Chua mé ar an mbád ansin, mé héin féin agus beirt eile thiompall timpeall an áit seo a chasú casadh om dom thá’s tá a fhios agat...

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. An raibh Gaeilge acu san?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus cailín ó Chill Chríost. An ro raibh Gaeilge acu san? Acubh Acu sin?

Pádraic Dolan

Ag na daoine a chuaig chuaigh leat.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní bheach bheadh Gaeilge acubh acu sin.

Pádraic Dolan

Nach ro?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní ro, raibh, bhuel fua muid fuaireamar an_ fua muid fuaireamar buidéal fuiscí fuisce idir na cheathrar againn i gCorcaí. gCorcaigh.

Pádraic Dolan

Yeah?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus d’fhéatach d’fhéadfadh an cailín óg é a ól, buí a dh’ól ól nó bheach bheadh sí tín. tinn.

Pádraic Dolan

Tá’s agam...

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Tinneas, tinneas farraige ortha. uirthi.

Pádraic Dolan

Ar baurd bord loinge, sea.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ach bhí, bhí_ aen aon _____ ______ an leaid a bhí án an fuair sé céad go leith púnt punt thaul thall i Meiriceá.

Pádraic Dolan

Tuigim.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus níor tháinig sé suas airi_ ar deic an mbád, air an ardán a ar chor a ar bi, bith, d'fhán sé thíos ín_, insan...

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. An cuín cuimhin leat cad é an praghas a bhí ar an ticéad le dul. Cad é an costas a bhí ar thicéad go Meiriceá nuair a bhí tú a ag dul. Ní cuín cuimhin leat cad a chosain sé.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní chuín chuimhin liom thar cad a chosáil sé.

Pádraic Dolan

Ach bhí sé beag is agus dócha.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ó heidim creidim go ro_ raibh_ go ro raibh sé thiompall timpeall ar chúig phúnt. phunt.

Pádraic Dolan

Cúig phunt nó mar sin?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Shea.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. B'in Ba sin é do chéad uair ar bhaurd bhord loinge is agus dóí. dócha.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Sin é an chéad_ ó, d’íoc _____ mo dhriotháir, dheartháir, mo bhealach amach án. ann.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Marach Murach sin ní ______ _______ lena lán_ fhormhór a lán ar chor a bi bith ____ nach bhfuil aen aon chúig phunt.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. An raibh faitíos ort nuair a chonaic tú an fharraige.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Eh? Muise, ní ro. raibh.

Pádraic Dolan

Nach ro? raibh?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhuel bhí sórt faitíos orm níor ní hainic fhaca mé an fharraige roimhe sin airiaú. riamh.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Sórt faitíos orm goil dul ar an farraige.

Pádraic Dolan

An raibh tú riamh i nGaillimh roimh dul go Meiriceá duit?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Aen Aon bhauta bhabhta amháin. Fuair mé... _____ leaid óg a bhí anam ionam agus fuair muintir leaid óig óg a fuair air a ____ Díoma Díomá thua____ ó Shane Meehan ? Meehan*?

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Go Gaille Gaillimh agus Parnell a bhí a ag déana déanamh speeching ann.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. An bhfaca tú Parnell?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hainiceas. Chonaic mé.

Pádraic Dolan

An ea?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Go minic.

Pádraic Dolan

I nGaillimh?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

I nGaille, nGaillimh, an lá sin.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Sin aidhmsir aimsir an_ na troda fén faoin talamh agus mar sin de.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Sea.

Pádraic Dolan

An cuín cuimhin leat daoiní daoine a caitheag caithedh amach as a gcuid gabháltaisí gabháltais an t-aum t-am sin? An cuín cuimhin leat na evictions?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Cuín Cuimhin agus, an eviction a bhí thua_ thuas i taebh taobh amu amuigh dhon nGráig.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ach ní ro raibh mé án. ann. Bhí mé róbheag an lá sin.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam, sea.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ach choinne siad, choinne siad an seanteach taebh taobh thío_ taebh taobh amuh amuigh dhon nGráig air cheithre, cheithre lá déag agus, agus oíche.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus ní ro aen aon phioc aig_ aig ag na_ na Sas_ aig ag na Sasanaí Sasanaigh an uair sin ach maide mó_ mó_ maide mór is an oiread seo daoiní daoine a bheith á_.

Pádraic Dolan

Is é a shá iseach isteach ann?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

É a buala bualadh air ar a an teach le teach a leagant___. leagadh___.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam leis an teach a leagan.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus an t-aen, bhí, bhuel, min bhuí agus chuile shórt aig ag na leaids leaideanna agus uisce taebh taobh isti istigh dhá _____ ______ orthú. orthu.

Pádraic Dolan

Tá’s agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Chuir siad an ruaig orthubh... orthu... Bhí siad ar lá maith á bhailiúchán ansin nuair a thainic tháinig siad le é a leagant. leagadh. Bheach Bheadh sé, leacach leagfadh sé, leacach leagfadh sé an teach anu_ anuas air ina mullach, an chéad _____ ______ dhó. Do _______ meacha, beacha, amach, chathamh caitheadh amach é. Á... Scuaib Scuab sé... Níor fhág siad daoiní daoine thiompall timpeall ar an áit aen aon áit a chua chuaigh siad_ meacha beacha ann an agus d'ime d'imigh siad agus chuireach siad, chuiridís, chuireach siad chuireach*siad i bhfalach bhfolach ansin é.

Pádraic Dolan

Tuigim.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ach ar an chaoi ar bith rug dhá mhadara___ mhadra___ chuir siad amach iad agus bhuail thiompall timpeall cheithre ceithre dhuine dhéag isti istigh sa, insa sa teach agus fuair siad sin bás agus...

Pádraic Dolan

Tuigim. Nuair a bhí tú óg aríst. arís. An mbíoch mbíodh Gaeilge ag na sagairt?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhíoch. Bhíodh.

Pádraic Dolan

An ea? San Aifreann agus sa bhfaoistine agus mar sin?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhuel ní ro raibh aen ______ naefa naofa air an faoistine.

Pádraic Dolan

Laidin a bhí san Aifreann ar ndóí. ndóigh.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Le hí, haghaidh, le hí haghaidh daoine ach daoine óga ní raibh ach... bhí sé Gaeilge agus Béarla aige.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Sea. Ceist eile agam ort, b'fhéidir. An cruinniú sin aig ag a raibh Parnell i nGaillimh, an mbíoch mbíodh aen aon Ghaeilge á lauirt labhairt aig ag na daoiní daoine ar an ardán?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Cuid acubh. acu.

Pádraic Dolan

Cuid acub. Ar mhaithe leis na, leis na seandaoine mar a ag déarhá. déarfá. Tuigim, ceist amháin eile b'fhéidir a file filleadh ar Mheiriceá arís. An cuín cuimhin leat an crith talún nú nó an earthquake a thárla tharla i San Franciso i nae naoi déag is a sé. Bhí tusa i New York ar ndóí. ndóigh.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhí, cuín, cuimhin, bhí mé ______.

Pádraic Dolan

Sea.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus hainic chonaic mé an teach a rugamh rugadh Parnell án. ann.

Pádraic Dolan

An ea?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Mmm.

Pádraic Dolan

Ach tá mé a caighnt caint anois faoi New York nuair a tháinig, nuair a thárla tharla an earthquake i gCalifornia.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ah bhí faitíos orthubh orthu ar fad ansin.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Shíl siad go ______ isteach, i Meiriceá thoir, isteach san oileán acubh. acu.

Pádraic Dolan

An raibh's raibh a fhios agat céard is agus earthquake aun? ann? An raibh's raibh a fhios agat roimhe sin cad a bhí i gceist.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní chuín chuimhin liom é sin.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Níor chuala tú aen aon chaighnt chaint ina thaebh thaobh sa bhaile?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Níor, níor chuala ah muise is cuimhin liom a bheith a caighnt caint air sin mo shael shaol ar fad.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Sea. Ní bhfuair mé aen aon ______ leofa.

Pádraic Dolan

Bhuel, an bhfuil áthas ort gur tháinic tháinig tú abhaile?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hmm?

Pádraic Dolan

An bhfuil áthas ort go gur dtáinic tháinig tú abhaile?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Á mhuise tá.

Pádraic Dolan

Cén fáth?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Á, b'fheár b'fhearr liom a bheith i Meiriceá.

Pádraic Dolan

B'fheár B'fhearr leat a bheith in Éirinn nú nó i Meiriceá?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

B'fheár B'fhearr liom a bheith i Meiriceá.

Pádraic Dolan

An ea? Cén fáth?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Á... Na daoiní, tá siad níos dise deise án. ann.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Níl sé ró-the róthe aun ann nú? nó? Agus nuair a tháinic tháinig mise go Meiriceá, as Meiriceá, an chéad uair a tháinic tháinig mé as. Ní dócha_ Ní bhfuair mé ach dhá sheachtain. Fiche_ mí go léir a ag teacht abhaile agus mór a baile a bhí_ ar ais aríst arís mé mo chár a thógáil suas.

Pádraic Dolan

Mhmm.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Muise b'fheár b'fhearr liom ná_ níor thaithine thaitin liom a_ bhí a an lá rófhada ansin agam go racha rachaidh mé ar ais aríst. arís.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Ceist dheirig, dheiridh,, an dó dóigh leat go bhfuil feaus feabhas tacaí tagtha ar an sael saol sa bhaile? An bhfuil an sael saol feausaí feabhsaithe go mór i nGaillimh ó bhí tú óg?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Na traenanna? traenachaa?

Pádraic Dolan

An sael! saol! An saíol saol ar fad.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ah tá, tá.

Pádraic Dolan

Cad é an feaus feabhas is mó atá tacaí tagtha air?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hmm?

Pádraic Dolan

Cad é an feaus feabhas is mó atá tacaí tagtha air? Cad é an feaus feabhas is mó ar an sael? saol?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

An trael? Ní thuigeann mé thú.

Pádraic Dolan

Cúrsaí an tsaoil anso, tímpeall. timpeall.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Eh? Tá sé iompaí, iompaíthe iompaithe sua_

Pádraic Dolan

Bunoscíon. Bun os cionn.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ná an ______ héin féin _____.

Pádraic Dolan

Ach an bhfuil sé feausaithe? feabhsaithe?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hah?

Pádraic Dolan

An bhfuil feaus feabhas tacaí tagtha air?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

B'fheár B'fhearr a bhí sé nuair a bhí mé óg ná athá atá sé a-nis. anois.

Pádraic Dolan

An gceapann tú?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ah b'fheár b'fhearr gan daut, dabht, agus ba dise deise na daoiní daoine a bhí ann chó chomh math, chó chomh math.

Pádraic Dolan

Bhíoch Bhíodh times níos feár fearr aig ag na daoiní daoine dar leat.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní heineach na daoiní daoine go mbeitheá mbeiteá id_ tá siad ar fad a bailiú isteach agam héin. féin.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

An uair a bhí mise óg, ní ro raibh siad mar sin.

Pádraic Dolan

Mhmm.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Dhéana Dhéanadh siad obair agus_ uile shórt short dhuit. Ní sin, níl an chuid sin______. _____

Pádraic Dolan

leat an scéal anois? Cad é, cad é, cad é an scéal ar aen aon nós? Ó

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

sure, níl ceán ceann án ann le... Suas i ______ Dhún Gaise.

Pádraic Dolan

Aha.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Tá...

Pádraic Dolan

Now, abair leat...

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Croc Cnoc muar mór án ann agus thá tá sé líontaí líonta suas le síógaí. síoga.

Pádraic Dolan

An ea?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhí_ Bhíoch Bhíodh sé tránóna tráthnóna a ar bi bith bhí ualach isteach_ isteach_ istea_ amach is isteach, amach insa sa chrucán chnocán ach_ an t-am seo fada ó shin ní ro raibh aen aon leigheas aun ann leis a an tala talamh a chuir chur ach an chraiseann chraiceann a bhaint dhon, dhon tala talamh agus é ______ gé_ nuair a gheidhe gheobhaidh siad béiteáil air.

Pádraic Dolan

Mm hm.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus sin é an leasú a bhí air ar an, an luatha, ag dásáil a chuid fataí prátaí leis. Sin í an fhírinne.

Pádraic Dolan

An gcreideann tú é sin?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hm?

Pádraic Dolan

An gcreideann tú é sin?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Creidim é sin!

Pádraic Dolan

An ea?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus deir m’a_ m'athair, go ndéana Dia Dá trócaire air. Leag sé orthú orthu an talú talamh insa sa lua luaith le, le béiteáil a dhéana dhéanamh dhó, lena chratha a scratha scrathadh dhó agus luatha úinne uaine, go ndéana Dia Dá a mhaith air, bhuaileit sé bhuaileadh sé é le_ leasú a bhí aige le_ le_ na fataí, ní ro raibh a malhraid malairt againn le fáilt fáil an uair sin.

Pádraic Dolan

Mm hm.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ach cac na bó agus luatha. Do gheidheach gheobhadh sé, do gheóhach gheobhadh sé dho dhó an scraith. Bhuel ar chaoi ar bi, bith, bhí fear bhí fear Seán Ó Coiléar agus a mhac, Páraic. Pádraig. Ar bun a an chroic chnoic thuas, Dún Caiséar#?, thá’s tá a fhios agat a dtugann siad Buaile Thuairín air.

Pádraic Dolan

Mm hm.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus bhí leathchearthú leathcheathrú nú nó cearthú ceathrú Colm Bán, na Pantalóga is na Scraitheacha Scraitheanna Lally air a ar dhó. Thá's Tá a fhios agat. Bhí siad teirim tirim a ndóin ndóthain lé le hí iad a dhó agus...

Pádraic Dolan

Tuigim.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Múin Móin a dhiona dhéanamh uaidhe_ uaidh Tiní Tine a dhiona dhéanamh uaidhe. uaidh. Ach an oíche seo, chua chuaigh Páraic Pádraig agus Seán síos ar an gcroc, gcnoc, suas le doras na bruíne. Shin é an áit a bhí an páircín acubh acu agus thosa thosaigh siad a ag dó na sc_ na scrathacha. Agus be gor, thainic tháinig fear óg, nuair a hainic chonaic mé a bheist veist a ligint ligean síos agus _______ a suas le doras na bruíne agus thá's tá a fhios agat bhí na siógaí sióga a ag góilt gabháil isteach is amach is ní fheiceá fheicfeá iad thá's tá a fhios agat.

Pádraic Dolan

Mm hm.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhuel be gor, bhí Pádraic án ann cúpla nóiméad a ag bailiú suas a bhríste#? nuair a thainic, tháinig, thúsa thusa siad a ag teacht amach. Is Agus dúirt sé seo 'capall is stiall dhúsa dhomsa agus capall is stiall dhúsa.’ dhomsa.’ ‘Muise, capall is stiall dhúsa' dhomsa' arsa Páraic. Pádraig. Céard a tharla do thúsa thosaigh siad ______ leis. Bhí sin, bhí siad _____ lé le n-ais. Chua, Chuaigh, chua siad chuadar doras in ______. Chath sé a chóta orthu. As go brách leothubh. leo. Ní ro siad rabhadar de deich nóiméad go ro siad rabhadar ar ______ agus céard a ag bheach bheadh ansin ach cailín óg. Bheach Bheadh sí a goil dul a pósú lárnamháireach lá arna mhárach agus bhí bainis mhuar mhór acú acu an agus thug siad thugadar isteach cailleach leóthubh. leo. Bhí an sheanachailleach á fhágáil féin in áit an chailín óg agus an ann cailín óg a ag góilt gabháil leóthubh. leo. Bhí siad Bhíodar tamal tamall an ann is bhí siad bhíodar ar na _____ iad a cheilt ach Pháraic. Phádraig. Thainic Tháinig Páraic siar, an obair ar fad a ar mh'anam. Thug siad Thugadar léithi, léi, beitheach beithíoch _____ amach í agus bhí, chua chuaigh sí, bhí sí a sraefag_ sraefagraí agus chua chuaigh sí taebh taobh amui amuigh dhon daras doras lé le í héin féin a ghlana ghlanadh suas agus ach leaid acú acu ____ orthubh. orthu. Chaith sí taebh taobh thiar dho Pháraic Phádraig air ar a an gcapall í, chúlóg. Sin an aum ina ro siad rabhadar _____ aríst. arís. Dúirt sé le Páraic... Pádraig... 'thá... 'tá... Tar anuas don den chapall sin agus tauir tabhairr an bhean seo, do chailín sin isteach huig a rí. Ní ro _____ Páraic Pádraig _____ isteach huig a rí, coinneó coinneoidh mé héin féin í! Coinneó Coinneoidh tú héin féin í? _____ arsa Páidín, Páraic. Pádraig. Bhí leaid eile agus chuir sé ar mhulach mhullach a chinn é, thainic tháinig leaid eile agus hainic chonaic siad an ______ thuas. Chuir Páraic ar talú í. Bhuel, cén áit a bhfuí... bhfaighidh... Coinneód... Coinneoidh mé... Ní Níor thúra thabharfaidh mé suas ____ mé héin féin í ná éinne eile agaibh, coinneó coinneoidh mé í. By gor... Chuir sé an ruaig orthubh orthu ar fad. Agus níor thug sé isteach í achoí, choíche, bhí an áit oscailte suas ______ isteach huig chuig a an rí lé le uile shórt, agus thug Páraic léithi_ leis í agus bheach sé_ cho_ leis an gclaí gclaíomh agus chua chuaigh sé a chaint le___ aig_ aig ag a athair. Ó, doir dar _____ anseo agus doir dar _____ ansiúd a deir a an t-athair cé a thosa thosaigh é sin ach a thug a sciob sciobadh uathu agus a an rithiléireach , rithiléireach*?, as a an mheabhair a an bheach sé imithe. Bhí mé air a bhFrainc ó shin agus thug mé cailín deas leis agus scuab anseo agus ____. ‘Seo rudaí’ adeir a deir sé ‘ a bhfuil tuílte tuillte agam, ‘cuir air an bplaidhce anseo í.’ Thug an t-athair suas é, tháinic tháinig sí, thainic tháinig sí án ann ar chaoi ar bi bí adeir deir sé _____ 'cén áit a bhfuair tú í?'. Dúirt sé... na síógaí síoga leis '. Coinneód Coinneoidh mé féin í ní dhéana dhéanfaidh sí aen aon rud math maith dhuit. 'Math nú nó olc' a deir Páraic, Pádraig, adeir a deir sé 'coinneó 'coinneoidh mé í'. Choinne. Choinnigh. Thug siad Thugadar abhaile_ thug sé abhaile í, í héin féin agus a athair___ isteach, teach, teach, teach, ag teacht ar a ______ héin féin í agus bhí sí suairc is agus sásta an ann agus bhí sí a ag diona déanamh ráin aráin is agus a ag diona déanamh obair agus chuile shórt dhaidhbh. dhóibh. Go ro raib an coirce, in am é a bhaint agus na fataí prátaí arís agus mar sin. Bhí Páraic Pádraig idir í héin féin agus a ag hathair an lá seo a ag baint choirce leis an chrán. chorrán. Níor Ní hainic fhaca an chrán chorrán ag obair ariaú riamh air a...

Pádraic Dolan

Chnoc! Chonaic mé!

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Crán. Corrán.

Pádraic Dolan

Sea. Píosa iarainn tá's tá a fhios agam...

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

ag obair and be God, cuid mhuar mhór choirce bainte acú acu nuair a hainic chonaic sé ina luí í. Deaul Diabhal punann a ghearr_ a ghearr siad ghearradar le seachtain nár bhuail siad bhuaileadar anuas ar a gcailín bog, air ar a an mbean. Maró Maróidh sé í, á... _____ ag obair anseo agus _____ chuir sí an rith orthubh. orthu. Thug sé abhaile aríst arís í agus ansin ‘gheau ‘gheobhaidh mise... ar fhaitíos _____ adeir a deir Páraic Pádraig a deir sé. Bhí go maith agus ní rau go holc. Tháinig lá gaoithe án ann agus bhí an ghaoithe ghaoth a ag séide séideadh isteach aig ag doras na bruíne. D’ime D’imigh leis án ann agus le Páraic Pádraig agus fuair sé an méid leaids leaideanna óga a bhí thiompall timpeall na háite ann go bhfuair sé fraíoch fraoch agus ______ _____ agus seanfhéar agus drioslacha driseacha agus _____ isteach aig ag doras na bruíne iad agus chomh luath is a thug sé isteach é thug sé tine dho. Cuire, Cuirfidh, cuire cuirfidh mé lasa lasadh mé an taoíbh taobh thall a deir Páraic Pádraig agus bhí sé gá á lasa lasadh isti. istigh. Tar anois agus ní bhaca bhacfaidh mé le héine agus léis léas héin féin agus léi héin féin ____ go deó. deo. D'inis sé sin le Pádraic, chagail choigil sé an tine. Bhuel, bhí siad bhíodar suas. Ní _____ ní ro raibh sise, ní_ níor thuig siad iad_ iad héin féin a ag caighnt caint thá's tá a fhios agat. Ní _____ Páraic Pádraig ach Gaeilge agus ní ro aicise ach le Francach. Thiompall Timpeall dhá bhliain uaí uaidh sin thuig siad thuigeadar a ag chéile agus an bottle amu amú aige agus é a an goil dul ar a an drink. 'Muise, a an dtiocá, dtiocfá, péire acu, muid is agus Páraic. Pádraig. An-lá, b'fhéidir ____ bheach bheadh sé imithe___ imeó muíd. imeoimid. Amach leóthú leo _____ Ar ndó ndóigh thóg sé díos níos fhaide _____ nuair a thainic tháinig sé... an bauta babhta roimhe sin nuair a bhí Páraic Pádraic án an nuair a thug sé i leith í don mbainis. Nuair a bheach_ bheadh_ ar nóin, ndóigh, diún’s deamhan a fhios agam dé cad é mhéid lá athá atá án ann agus oíche. Thóg sé aníos pé rud a ith siad aig ag a_ aig ag an Fhraidhnc. Fhrainc. D’eirig#? sé a bhean ar chaoi ar bith, fuair. An _____ fuair sé ansin as na hauinn is agus na báid agus huile shórt. Thóg_ Fuair siad Fuaireadar seanchár seancharr le hí haghaidh í thóirt thabhairt abhaile aig chuig a hathair agus a an mháthair, agus an lá a d'eighre siad d'éiríodar aige ag baile an tseanchailleach a d'fhág, d'fhág sí ina dhia, dhiaidh, ina dia diaidh thá's tá a fhios agat _______ ina bhean í, bhí sí héin féin agus eh a fear pósta fear a tugamh tugadh isteach aig ag na hathair is agus a an mháthair é agus chua chuaigh sí, bhí sí amu, amuigh, bhí sí, fuair sí bás agus cuireamh cuireadh í an lá a thainic siad thángadar ansin.

Pádraic Dolan

Tuigim.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Luath go leór, fuair siad fuaireadar a an cár carr agus... go rachait rachadh sí is í aig chuig teach_ teach aig chuig an baile_ baile abhaile aig chuig a ag t-athair agus aig chuig na a máthair agus bhí siad a ag goil dul abhaile agus be gob, god, fua siad chuadar insa sa mbaile mór, thá's tá a fhios agat é sin. Chua Chuaigh sé, bhíoch bheach sé _____ trasna, 'oh stop' adeir deir sí. 'Tá muíd, 'Táimid, seod é an áit, agus sin é an siopa ansin,’ adeir deir sí. ‘Bhíoch muid ‘Bhímis a ag déileáil án ann agus fear a an tí a bhí án,’ ann, adeir deir sí, ‘b’ait liom a ghoil dul isteach go bhfeicinn é. Go bhfeicinn é. ‘Baile ‘Bailigh leat,’ adeir a deir sé... Páraic, Pádraig, ‘Ime ‘Imigh leat!’ agus ghlaoi siad ghlaodar an ceaib boy ag imeacht abhaile thá's tá a fhios agat. Be gar bhí an fear a, an, fear a an tí, fear a an tsiopa siopa air a an thaú thaoibh isti istigh dhon chaunter chaunster thá's tá a fhios agat agus fuair sí ár nú ndóigh cuiriú cuireadh í an lá roimhe sin thá's tá a fhios agat.

Pádraic Dolan

Tuigim.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Fuair sí, deir sí 'ó jees cé chaoi a bhfuil tú?' Shín sé agus luíoch luíodh leis. 'Cén deaul diabhal athá atá ort?' a deir sí a ag buala bualadh suas an áit agus ag iarraí iarraidh é a chur_ é ina sheasa, sheasamh bhuail sa teach anonn ansin í 'Ach Gach maith go leór leor do bhí sé marbh. Bhuel nuair a tháineadar ar ais, bhí sí ansin le ocht ____ chuir_ fios a ag chuir chur air ar an dochtúir. Agus sin é an dochtúir a ag bhí ag tóirt tabhairt aireachas ar seanchailleach mí ó choin, mí roimhe sin nuair a an bhí sí a an fáilt fáil bháis agus nuair a an bhí an cailín agus Páraic a an teacht, fuair sí bás agus cuireamh í agus bhí fear an tsiopa siopa aig ag a sochraide agus bhí muintir na baile ar fad aig ag a sochraide and be God bhí _____. Níl aen aon phioc____ a chuir fios air an dochtúir. Thainic Tháinig an dochtúir, thainic tháinig an dochtúir agus ba bh’ in é an dochtúir a bhí a try-áilt ar chailleach na síógaí síogaí ar fea feadh míosa roimhe sin agus nuair a thainic tháinig sé, hainic chonaic sé an dochtúir, nuair a hainic chonaic sé an bhean. Bhí sí a ag fritheáilt friotháil air ar fea feadh míosa. Thit_ Luíheach Luífeadh sé _____ lé le hais agus bhí an beirt acu sínte, an dochtúir agus fear a an siopa. Dia Dá leat_ Pádraic ná níl aen aon fir _______ ach chuir sé fios air ar a_ a chuir air ar an sagart. Thainic Tháinig an sagart agus scéal nú nua aige agus be God, dhúiste sí, dhúsa dhúisigh sé suas an_ an cúpla, an dochtúir agus fear an siopa. Chuir sé a ag caint í agus d'ime, d'imigh, d'inis bean as Chúil Chúl Chathair an scéal dhó. An chaoi ar chas sé an_ an_ dhá mhí _____ ó choin shin roimis a sara d'fhág sí seo.

Pádraic Dolan

Tuigim. Cé uaig uaigh a fuair tú an scéal sin? Ar chuala tú sa cheauntar cheantar é nó.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní Níor hea chuala mé aig_ ag_

Pádraic Dolan

An mbíoch mbíodh sé á aithris.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Níl sé sin ____ ach sagart as Blán Baile Átha an Rí a thainic tháinig án. ann.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Agus do thaithin thaitin sé ______.

Pádraic Dolan

Ach seo scéal a chuala tú. Níl aen aon chuíne chuimhne agat air seo an bhfuil?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Níl aen aon chúine chuimhne agam air_

Pádraic Dolan

Ar na heachtraí sin.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Air Ar an aimsir...

Pádraic Dolan

A tharla sé.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhuel, do hain chonaic mé cuid don, don seanfhear.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

D'inis siad dhom gobh gurb in shin é an seanfhear a bhí án. ann.

Pádraic Dolan

Ach cé a d'inis an scéal duitse? T'athair?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ah muise, deaul’s diabhal a fhios agam. D’inis seanfhear insa, insa, insa sa mbaile dhom é.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. Agus an mbíoch mbíodh scéalta eile mar sin á inseacht? insint?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ah be geimhin, deimhin, bhíoch. bhíodh.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Go leór leor acubh, acu, maidhe. Ní chuíním chuimhním erthubh. orthu.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. An mbíoch mbíodh Fiannaíocht ar siúl acu?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hah?

Pádraic Dolan

An mbíoch mbíodh an Fiannaíocht ar siúl acu? Scéalta faoi Diarmaid agus Gráinne agus mar sin.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhíoch siad Bhídís ní ro raibh an ann ach iad. Ní Níor chuíním chuimhním air go dtí_

Pádraic Dolan

Ach níl siad san agat?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ah níl fios agam air Ghr_ cuíneamh cuimhneamh air Ghráinne agus na scéalta agus...

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam. An cuín cumhin leat aen aon chaighnt chaint faoi Bhruíon Chaerthainn? Chaorthainn? Bruíon Chaerthainn? Chaorthainn? Níor chuala tú trácht riamh ar Bhruíon Chaerthainn? Chaorthainn?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní chualas. chuala mé.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ní Níor chualas. chuala mé.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ach a an bean sí.

Pádraic Dolan

An bean sí ar ndóí. ndóigh. Ach an gcreideann tú na scéalta seo?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Wha?

Pádraic Dolan

An gcreideann tú iad?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ah muise hreitinn chreidfinn an méid sin díobh.

Pádraic Dolan

Hmm?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Deaul's Diabhal a fhios agam.

Pádraic Dolan

Níl's Níl fhios agat? An bhfaca tú héin féin síóg síog riamh?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Aen Aon síóg? síog?

Pádraic Dolan

Sea.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhuel ní fhaca mé, n’fheaca mé síog airiaú. riamh.

Pádraic Dolan

Mhmm.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ach ceapann tú go bhfuil siad aun, ann, an gceapann? Ceapaim. Níl tú cinte. cinnte. Tá siad imithe amach anois.

Pádraic Dolan

Aha.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhí sé, ____ _____ dhona muise.

Pádraic Dolan

Deir daoiní daoine go mbíoch siad mbídís siad aun ann go dtí go dtáinig an solas leictreachas. An electricity tá's tá a fhios agat.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Sea.

Pádraic Dolan

Gur imig imigh siad nuair a tháinig an solas aun. Gurb é an dorchadas fé ndeara iad a bheith aun.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Bhuel be God, do haine chonaic mé Jack Of the Lantern ar chuala tú ariamh riamh é?

Pádraic Dolan

Sea.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Hainic Chonaic mé solas an leaid sin go minic.

Pádraic Dolan

An bhfaca?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Go minic!

Pádraic Dolan

Sa cheantar seo?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Mmmm.

Pádraic Dolan

An bhfaca tú riamh i Meiriceá é?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Meiriceá?

Pádraic Dolan

Sea.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Ah ní fhacas. fhaca mé. Níl aen aon

Pádraic Dolan

síóga síoga i Meiriceá?

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Níl aen aon síógaí síogaí ar chor ar bith. ______ go baileach thú.

Pádraic Dolan

Tá's Tá a fhios agam.

Máirtín Ó Fathaigh Cillín a Díoma Baile Locha Riach

Mmm.